Зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын алу құқығы
Қазақстанда зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын қалай алуға болады?
Кімдер зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын ала алады?
Үздік ұсыныстар (Топ-3)
Зейнетақы жинақтарын (ЕНПФ) мерзімінен бұрын алуға жеке санаттағы азаматтар құқылы.
Толығымен жинақтарын алуға құқылы:
-
еңбек сіңірген жылдары үшін зейнеткерлікке шыққандар (әскери қызметкерлер, құқық қорғау органдары және т.б.),
-
сондай-ақ, зейнетақы аннуитеті бойынша шарт жасағандар (зейнетақыны мерзімінен бұрын алуға мүмкіндік береді).
Қалған азаматтар тек зейнетақы жинағының белгіленген «жеткіліктілік шегінен» асатын бөлігін ғана ала алады. Яғни, есепшотта жеткіліктілік шегінен жоғары қаражат жиналған жағдайда, азамат осы айырмашылықты ала алады. Сонымен қатар, зейнет жасындағы азаматтар (63+ және 61+ жас) табысты алмастыру коэффициенті 40%-дан жоғары болса, жинақтың 50%-на дейін алуға құқылы. Жинақты тек өзіңізге ғана емес, жақындарыңызға да (жұбайы, балалары, ата-анасы, бауырлары, әжесі/атасы, немерелері) жұмсауға болады.
Жеткіліктілік шегі (ОДП) деген не?
Жеткіліктілік шегі (ОДП) — зейнетақы төлемін алу үшін шотта қалуға тиіс ең төменгі жинақ мөлшері. Бұл шек жас ерекшелігіне қарай анықталады және 2023-2025 жылдары өзгерген жоқ.
Мысалы, 20 жастағы азамат үшін шамамен 3,26 млн теңге, 60+ жастағылар үшін 9,89 млн теңге көлемінде. Егер жинақ осы шектен асса, айырмашылығын алуға болады. Мысалы, 45 жастағы азамат үшін жеткіліктілік шегі ~6,95 млн теңге. Егер шотында 8 млн теңге болса, 1,05 млн теңгені ала алады.
Жинақты қандай мақсаттарға пайдалануға болады?
Зейнетақы жинақтарын тек арнайы мақсаттарға жұмсауға рұқсат етіледі. Негізгі бағыттар:
-
Тұрғын үй жағдайын жақсарту: тұрғын үй немесе жер телімін сатып алу, жеке тұрғын үй салу, үлестік құрылысқа қатысу, сатып алу құқығымен жалға алу. Сондай-ақ, ипотекалық несиеге алғашқы жарна енгізу, ипотеканы ішінара немесе толық өтеу, қайта қаржыландыру, «Отбасы банкке» жинақ салу.
-
Емделу: стоматологиялық және офтальмологиялық қызметтер, күрделі операциялар (соның ішінде пластикалық), сирек ауруларды емдеу, протондық және радионуклидті терапия, радиохирургия және т.б.
Бұл қызметтер тізімін дәрігерлік комиссия анықтайды. -
Басқарушы компанияларға аудару: 2021 жылдан бастап жинақтың бір бөлігін лицензияланған басқарушы компанияларға аударуға болады.
Жинақты тек иесі ғана емес, жақын туыстары да пайдалана алады (келісім бойынша).
Минималды және максималды сомалар
Алуға болатын ең төменгі сома — жеткіліктілік шегінен асқан бөлік. Ең жоғары сома нақты шектелмеген, тек зейнеткерлер үшін – жинақтың 50%-на дейін алуға болады (егер талаптарға сай келсе).
Жинақты толығымен тек зейнеткерлікке шыққан кезде немесе аннуитет шартын жасағанда алуға болады.
Қайда және қалай өтініш беруге болады?
Онлайн платформалар:
-
ЕНПФ ресми сайты мен мобильді қосымшасы
-
enpf-otbasy.kz (Отбасы банк платформасы)
Бұл қызметтерге қол жеткізу үшін электрондық цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ) қажет.
eGov.kz порталы арқылы ЭЦҚ-ны алуға және жеке кабинетте жинақ көлемін тексеруге болады.
Уәкілетті операторлар:
-
«Отбасы банк», «Халық банк», «Altyn Bank», «Банк ЦентрКредит», «Freedom Finance Bank»
-
Банктердің сайттары немесе бөлімшелері арқылы да өтініш беруге болады.
Қажетті құжаттар мен мерзімдер
Өтініш беру үшін:
-
Жеке куәлік (ЖСН)
-
ЭЦҚ
-
Мақсатқа байланысты құжаттар (мысалы, үй сатып алуға келісімшарт, ипотека шарты, емдеу үшін – медициналық анықтамалар және т.б.)
Өтініш қарау мерзімі:
-
Оператор 2 жұмыс күні ішінде өтінішті қарайды.
-
ЕНПФ 3-5 жұмыс күн ішінде қаражатты арнайы шотқа аударады.
Мақсатқа жұмсау мерзімі:
-
Тұрғын үйге — 20 күн ішінде
-
Емделуге — 45 күн ішінде
Егер бұл мерзімде қаражат пайдаланылмаса, ол кері қайтарылады.
Қадамдық нұсқаулық
-
ЭЦҚ алу (eGov.kz арқылы)
-
Жинақ көлемін тексеру (ЕНПФ-нің жеке кабинеті немесе қосымша арқылы)
-
Арнайы шот ашу («Отбасы банк» немесе басқа уәкілетті банк арқылы)
-
enpf-otbasy.kz сайты арқылы өтініш беру (мақсатты, соманы көрсету, құжаттарды қоса тіркеу)
-
Нәтижесін бақылау және қаражатты мақсатқа пайдалану
Заңнамадағы өзгерістер
2021 жылдан бастап Қазақстанда зейнетақы жинақтарын мақсатты түрде мерзімінен бұрын алуға мүмкіндік берілді.
2025 жылы жеткіліктілік шегі өзгерген жоқ, жаңа талаптар қосылмады.
Осылайша, жинақты тек нақты қажеттілікке, ресми сайттар және уәкілетті операторлар арқылы, ЭЦҚ және құжаттармен бірге пайдалануға болады.
Ескерту:
Бұл мақала 2025 жылдың өзекті талаптарына сәйкес жазылды. Жинақ сомасын, жеткіліктілік шегін және заңнамадағы жаңартуларды ресми дереккөздерден үнемі тексеріп отырыңыз.